RÖPORTAJ: MİDDLE EAST ECONOMİC SURVEY DERGİSİ

Türkiye, Iraklı Kürtler'in Ceyhan'dan Geçmesi Düşünülen

Petrol İhracatı Planına İhtiyatlı Yaklaşıyor

Türkiye, Kuzey Irak'taki Kürt bölgesinin daha fazla özerklik adına yapmış olduğu atılımları yakından takip ediyor ve Kürtler'in bu bölgede üretilen ham petrolü özgürce Ceyhan üzerinden ihraç etmek isteyebileceği düşüncesini sorguluyor. 21 Haziran'da MEES ile yaptığı özel röportajda konuya değinen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Dış İlişkiler Danışmanı Egemen Bağış, Türkiye'nin temel enerji ihracat merkezi olarak belirmesinin Türkiye'nin dış politika hedeflerinden ayrılamayacağını belirtti.

Kuzey Irak'taki Kürt bölgesel hükümetinin ham petrol kaynaklarını geliştirmek amacıyla uluslararası petrol şirketleriyle yaptığı anlaşmalar hakkında yorum yapan Sn.Bağış MEES'e yaptığı açıklamada Bağdat'taki merkez hükümetten gelecek, Ceyhan hattını da içine alan her tür petrol ihracatı planının Türkiye tarafından ciddiyetle ele alınacağını ancak talebin bölgesel bir hükümetten gelmesi halinde bunun daha zor olacağını, böyle bir talebin Türkiye tarafından ehemmiyetle sorgulanacağını söyledi. Irak'ın anayasasına saygı duymakla birlikte bölgesel bir otoritenin milli olarak değerlendirilemeyeceğini ifade eden Sn.Bağış sözlerine "Türkiye'nin dış siyasasının önceliklerinden biri de Irak'ın toprak bütünlüğünün sağlanması ve kaynaklarının adil dağılmasıdır" şeklinde devam etti.

Türkiye'deki siyasi gözlemciler Sn.Bağış'ın Türk diplomasisinin imalı söylemine bulanmış yorumlarını, Ankara'nın Kürdistan'da bağımsız bir petrol sektörü oluşumunu ekonomik ve siyasi özerkliğe karşı tehlikeli bir adım olarak gördüğünün işaretçisi olarak değerlendiriyor. Türkiye'nin böylesi bir durumu engellemek için adım atmaktan kaçınmayacağını sürekli yinelemesinin altında güney doğusundaki Kürt azınlığın benzer taleplerle öne çıkacağı korkusu yatıyor. "Bana göre bu, Irak'taki Kürtler'e sağduyulu olmaları ve bölgelerinde düzeni devam ettirmeleri hususunda bir uyarı" diyor İstanbul Bilgi Üniversitesi'nden siyaset bilimci Soli Uzal.

Bağış, Kürt petrolü ihracatında Ceyhan'ın bir çıkış yolu olmasına ilişkin taleplere karşı Ankara'nın yanıtının Iraklı Kürt hükümetinin terörizm sorunsalı ve PKK-Türkiye'de bağımsızlık için savaşan militan Kürt örgütü de dahil olmak üzere bir kaç faktöre dayandığını belirtti. Geçen aylarda Türk askeri ile PKK militanları arasında bir kaç yıllık durgunluğun ardından çatışmalar tekrar alevlenmişti.

Avrupa'ya açılan temel enerji kanalı haline gelme çabasındaki Türkiye için kendisinden transit geçen Irak petrol yollarının genişlemesi Türk enerji stratejisinin temel noktalarından biri olmuştur. Ancak Kuzey Irak'taki özerk Kürt hükümeti tarafından Türk hükümetine sunulacak Ceyhan ihracat tesisine giriş talebi Ankara'ya oldukça politik ikilem yaratacaktır. Kürdistan petrolünün Ceyhan'dan geçmesine izin vermesi durumunda Türkiye Iraklı Kürtler'den ehemmiyetle PKK'ya karşı vermiş olduğu savaşta kendisine destek vermesini isteyecektir. Fakat Iraklı Kürtler'in petrol kaynaklarını Bağdat'tan çekme girişimi durumunda Ankara'nın böyle bir işbirliği içinde yer alması olası görünmüyor çünkü bu bağımsız bir Kürdistan'ın tanınması ve Türk hükümet politikasının tersine çevrilmesi manasına geliyor.

Hükümetin seçeneklerini geniş tutmaya çalışırken bir yandan da bölgedeki çokuluslu işletmelerle olası dayanışmayı göz önünde bulundurduğunun altını çizen Sn.Bağış'a göre, petrol ihracatından elde edilecek tüm gelirlerin Irak'ta tek bir bölgede toplanması halinde Ankara, Irak'ta kaçınılmaz olarak iç savaş çıkacağını düşünmektedir. Yakın zamanda Norveç'in DNO'su Kuzey Irak'taki Kürt bölgesinde petrol bulunduğunu bildirmiş ve hükümet ile Avustralya, Kanada, Kuveyt ve Türkiye arasında anlaşmalar imzalanmıştır (MEES, 19 Haziran ve 6 Mart). Kendi bölgesel petrol sektörünü geliştirme isteği bir yana, Kürt otoriteler Kerkük (Irak'ın kuzeydeki petrol sanayi merkezi) üzerindeki bağımsızlık söylemlerini sürdürüyorlar.

Middle East Economic Survey Dergisi'nde 26/06/2006 tarihinde yayınlanmıştır